Politici werden er onrustig van: agressieve hedgefondsen en opkopers die
aandringen op opsplitsing van Nederlandse bedrijfsiconen zoals Ahold en ABN
Amro. Dinsdag koos het kabinet eindelijk positie. PvdA-minister van
Financiën Wouter Bos kondigde een pakket maatregelen aan dat opdringerige
aandeelhouders moet dwingen tot grotere openheid.

Gelukkig is Bos niet bezweken voor suggesties om een kunstmatige
tweedeling tussen lange- en kortetermijnaandeelhouders te scheppen.
Afgelopen maart torpedeerde de Ondernemingskamer in Amsterdam een voornemen
in die richting van chemieconcern DSM. DSM wilde beleggers die zouden
beloven voor langere tijd aandeelhouder te blijven, belonen met extra
dividend. Volgens de Ondernemingskamer zou dat een onaanvaardbare inbreuk
betekenen op de gelijke behandeling van aandeelhouders.

Ahold-bestuurder Peter Wakkie suggereert deze week in FD Strategie, het
kwartaalblad van Het Financieele Dagblad, iets soortgelijks. Activistische
aandeelhouders die willen meepraten over de strategie van het
supermarktconcern moeten beloven een jaar of drie aandeelhouder te blijven.
Dat wil Ahold in contracten met aandeelhouders vastleggen. Een onzalig
voorstel.

Niet alleen wil Wakkie het principe één aandeel, één stem schenden. Hij
miskent ook de diversiteit die hedgefondsen en opkopers kenmerkt. Daar
zitten ongetwijfeld aasgieren en sprinkhanen tussen, maar net zo vaak
stellen deze agressieve aandeelhouders falend management aan de kaak. Zo
heeft Ahold de bemoeizucht van hedgefondsen over zichzelf afgeroepen doordat
blunderende topmanagers het bedrijf vier jaar geleden opzadelden met het
grootste boekhoudschandaal uit de Nederlandse geschiedenis.

Bos richt zich vooral op de rookgordijnen waarvan hedgefondsen gebruik maken.
Stemmen met geleende aandelen, in stilte een belang in een bedrijf opbouwen
en dan plotseling roepen dat alles anders moet. Het kan geen kwaad om, zoals
het kabinet voorstelt, aandeelhouders te verplichten zich te melden als ze
een belang van drie procent in een bedrijf hebben opgebouwd. Bij een
dergelijke vorm van openheid zijn alle belanghebbenden gebaat.

Dubieuzer zijn de proefballonnetjes die het kabinet bij de Sociaal
Economische Raad neerlegt. Bos vraagt de polderclub van werkgevers en
werknemers om uit te zoeken of de ondernemingsraad van bedrijven spreekrecht
moet krijgen op de vergadering van aandeelhouders. Een merkwaardig voorstel.
Ondernemingsraden vormen een brug tussen de directie en de overige
werknemers in een bedrijf. Waarom zou dit gremium via de vergadering van
aandeelhouders extra druk moeten kunnen uitoefenen op het bestuur?

Net zo bevreemdend is het idee om werknemers nauwer te betrekken bij fusies en
overnames. Via vakbonden en de ondernemingsraad kunnen werknemers al hun
stem laten horen. En belangrijker: in het Nederlandse bestuursmodel wegen
commissarissen de diverse belangen binnen de onderneming af, inclusief die
van werknemers. Als werknemers apart bij fusies en overnames worden
betrokken, schept dat alleen maar verwarring over de rol van de
commissarissen die het bestuur controleren.

Opvallend is dat de PvdA'er Bos met geen woord rept over het enige
onderwerp dat zich wel leent voor meer invloed van de ondernemingsraad: de
beloning van topbestuurders. De hoogste managementlaag bij beursgenoteerde
ondernemingen valt buiten de loonschalen van collectieve
arbeidsovereenkomsten. Maar ook de bestuursvoorzitter van een
AEX-onderneming is een werknemer. Verplicht overleg tussen de
commissarissen, die de beloning van de bestuurstop vaststellen, en de
ondernemingsraad zou de discussie over topsalarissen daar brengen waar ze
thuishoort: in het hart van de onderneming.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl